Ouderen kunnen moeite hebben met het zelf beheren en innemen van hun medicatie. Daaromis het belangrijk om regelmatig te beoordelen of er problemen zijn met het eigen beheer van medicatie.

Cliënt beheert medicatie zelf

Gebruikt de cliënt zelfstandig zijn medicatie, of met hulp van de mantelzorger? Dan is je rol als professional om te signaleren of de cliënt (of mantelzorger) dit eigen beheer veilig doet. Je signaleert voor een belangrijk deel tijdens de dagelijkse zorg. Let bijvoorbeeld op of er geen medicijnen rondslingeren. Om op tijd vast te stellen dat een cliënt zijn of haar medicatie niet meer zelf kan beheren, moet je dat regelmatig nagaan. In ieder geval bij de start van de zorgverlening, wanneer de situatie van de cliënt wijzigt, bij een periodieke evaluatie en wanneer er twijfels bestaan. Bespreek dit met de cliënt of mantelzorger of geef problemen door aan de eerstverantwoordelijke. Leg je bevindingen vast in het zorgdossier.

Wie is verantwoordelijk?

Als de afspraak is dat de cliënt de medicatie in eigen beheer heeft, dan is de cliënt in beginsel zelf verantwoordelijk. Wel heb je de verantwoordelijkheid als professional om de cliënt te informeren (bijvoorbeeld over het belang van medicatie innemen volgens schema) en om te signaleren als de cliënt zijn verantwoordelijkheid niet goed kan dragen en om daar dan actie op te ondernemen. Zo nodig kun je de cliënt adviseren om contact op te nemen met de huisarts en/of apotheker als hij de medicatie niet goed inneemt. Als de cliënt niet goed meer zijn medicatie kan beheren, kun je bespreken of het verstandig is om het medicatiebeheer over te dragen aan de professional. De BEM en de informatiekaarten zijn hulpmiddelen voor het gesprek met de cliënt hierover.

• Ga naar de informatiekaarten voor cliënt
• Ga naar de informatiekaarten voor zorgprofessional
• BEM 

Beoordeling eigen beheer medicatie

Signaleer je problemen met het medicatiebeheer door cliënt of mantelzorger? Ga dan daarover het gesprek aan met de cliënt of mantelzorger, of meld het aan de eerstverantwoordelijke. Als blijkt dat de cliënt niet zelf de medicijnen kan of wil beheren, regel dan zo nodig een indicatie voor overname van medicatiebeheer en informeer de arts en apotheker over de overname van het medicatiebeheer. Volg hierbij de afspraken zoals die zijn gemaakt binnen je organisatie. Leg de afspraken vast in het zorgdossier. Bij je beoordeling en het gesprek met de cliënt kun je gebruik maken van:

• Rol mantelzorgers
• Hulpmiddelen voor veilig medicijngebruik

Informatie voor professional over rol cliënt

Het medicatieproces lijkt misschien op het eerste gezicht vooral een proces van zorgverleners. Maar het gaat natuurlijk om de cliënt. De cliënt is degene die het hele proces van voorschrijven tot en met evaluatie doorloopt. Denk er dus aan om de cliënt te informeren en te bespreken wat hij zelf kan en wil. Als de cliënt dit niet zelf kan, stem je dit af met de mantelzorger. Leg afspraken vast in het zorgdossier. Als professional kun jij de cliënt (of mantelzorger) ondersteunen in het zoveel mogelijk zelf verantwoordelijk blijven voor zijn medicatie. Daarbij signaleer je of de cliënt dat op een verantwoorde wijze kan (blijven) doen.

• Bekijk de informatiekaarten voor zorgprofessionals

Beoordeling eigen beheer van medicatie (BEM)

Om de zorgverleners te helpen bij deze beoordeling ontwikkelde het Instituut voor Verantwoord Medicijngebruik, het hulpmiddel ‘Beoordeling eigen beheer van medicatie’ (BEM). Met de BEM realiseert de zorgverlener een individueel zorgplan voor het medicijngebruik van de cliënt op dat moment. Uitgangspunt hierbij is de zelfstandigheid van de cliënt.

• Download werkmaterialen BEM op website van IVM.

Let op: Maak eerst een account aan door je te registreren. In de Werkwijze BEM staat een stappenplan over welke materialen je wanneer moet gebruiken.